Главная » 2009 » Сентябрь » 28 » Киргизско-русский словарь по экономике и юриспруденции: Жигитов Салижан
13:08
Киргизско-русский словарь по экономике и юриспруденции: Жигитов Салижан
Киргизско-русский словарь по экономике и юриспруденции
Author: Жигитов Салижан
Publisher: Бишкек - 2003
Format / Quality: Pdf
Size: 0,6 Mb
Language:Kirgiz-Russian
Цитата:
Кыргыз тилиндеги илимий терминологиянын тегерегинде, ошондой эле саясий документтерде, иш кагаздарында, прессада пайдаланылган айрым сёздёр туурасында журтчулугубуз ачык талашып¬тартышып келет. Жазма речибизге чоочун сёздёрдvн кёп кирип, кёнvмvш сёздёрдvн андан сvрvлvп атканына нааразылык билдиргендер, терминдердин оош¬кыйыш, чалды¬куйду колдонулганына (которулганына) кvйvп¬бышкандар кыргыз арасында аз эмес.
Соъку жылдары кыргыз адабий тилинин лексикасында бир кыйла оъ¬терс ёзгёрvvлёр болду, асыресе орус тили аркылуу кыргызчага ёткён сёздёр ёгёйлёнvп, алардын ордуна арапча¬фарсча сёздёр арбын колдонула баштады.
Орусчадан тилибизге кирген сёздёрдv, асыресе европалык теги бар терминдерди жерип четке кагуу аракеттери улуттук интеллигенциянын, айрыкча жалаъ кыргызча жазып жvргён журналисттердин, жазуучулардын, илимпоздордун, дагы башка калемгерлердин арасында мурдагы жапырт орусташтыруу саясатына каршы маанайдын кvчёп кеткенинен улам пайда болду. Экинчиден, бир гана кыргыз тилинен пайдаланган билимдvvлёрvбvз ёз жазма речин жандандырууга аракеттенген кезде эне тилинин жаъы сёздёр жасоо жагынан мvмкvнчvлvктёрv барын туюнбай, элдик тилдин духуна шайкеш неологизмдер (жаъы сёздёр) жаратуу азабын тарткандан качып, тектеш тvрк тилдеринен дапдаяр турган арап¬иран сёздёрvн сокур кёчvргёндvн кыныгын алды.
Албетте, бир жагынан, европа тёркvндvv эл аралык терминдерди биздин тилибизге орус тили аркылуу оошуп ёткёнv vчvн гана жеригенибиз, экинчи жагынан, арап¬иран сёздёрvн ёзбек туугандар кёп колдонгону vчvн гана артык кёргёнvбvз жёнёкёй прагматизм кёзv менен караганда бир чети бечаралык, бир чети обу жоктук. Арийне, эл аралык терминдер арапча¬фарсча терминдер менен алмашылса эле жазма тилибиз кыргыздашып жатып калбайт, тек бир бётён сёздvн ордун экинчи бётён сёз басат. Мунун ёзv эне тилибиздин накта улуттук негизде тёл сёздёр жасоо жагынан бай потенциалынын ачылышына тоскоол болот. Ушул абдан эле жёнёкёй чындык эмнегедир жазма тилибиздин ёнvгvш процессине активдvv аралашкан интеллигенттерибиздин аъ¬акылына жетпей атат.
Орус тилинен оошкон эл аралык терминдерди арапча¬иранча сёздёр менен алмаштыруу багыты жалпы жонунан терс бааланууга тийиш. Бирок ушундан улам азыркы жvрvп жаткан тилдик (айрыкча лексикалык) изденvvлёргё, тактап айтканда, жаъы сёздёр табуу далалаттарына каршы туруу, жолтоо кылуу, тыюу салуу да апендилик болор эле. Биздин жазма тилибиз али жаш, калыптануу процессин башынан кечирип бvтё элек, ошон vчvн ал орусчадан оошкон олдоксон сёздёрдён жана калькалардан, эне тилибиздин духуна жат арабизмдерден жана фарсизмдерден кутулууга, нукура улуттук кыртыштан ёнvп чыккан неологизмдер менен баюуга ётё муктаж.


Категория: Киргизский|Kyrghyz | Просмотров: 2839 | Добавил: tatarinx | Рейтинг: 1.0/1
Всего комментариев: 0
Добавлять комментарии могут только зарегистрированные пользователи.
[ Регистрация | Вход ]